Van Splunter Communicatie

De Koning en de communicatie

Even moest ik denken aan Tony Blair. 1997. Prinses Diana is overleden. Groot-Brittannië verkeert in diepe rouw. Koningin Elizabeth II doet niets. Het is haar tweede natuur niets te doen. Ze verblijft op Balmoral, zoals altijd in de zomer. Van daaruit laat ze zich niet zien of horen.Na vijf dagen verandert het allemaal radicaal. De Koninklijke familie reist vanuit Schotland terug naar Londen. Gaat kijken naar de bloemen die voor Buckingham Palace zijn neergelegd en praat met de omstanders. De Britse vlag, de Union Jack hangt daar halfstok, waar hij anders nooit hangt. En daags voor de uitvaart houdt de Koningin een toespraak die op radio en tv wordt uitgezonden, waarbij Elizabeth respect uitspreekt voor de overledene.Terug naar Tony Blair. Want die greep in. Toen hij inzag dat het uitblijven van een koninklijke reactie de monarchie in gevaar bracht. 

Er moet bewogen worden
Nederland, oktober 2020. Koning Willem Alexander reist naar Griekenland voor vakantie. Drie dagen eerder kondigt het kabinet in verband met de COVID-19 uitbraak die verhevigt, een gedeeltelijke lockdown af. Er steekt in Nederland een storm van protest op. De Koning keert meteen terug.
Net als toen in 1997 in Groot-Brittannie, draait het hier ook allemaal om de minster-president. Wat is de rol van Mark Rutte geweest? Wist hij van de reis? Of wist hij er niet van en neemt hij zichzelf en de Koning in bescherming door te zeggen dat hij wel op de hoogte was? Heeft hij het staatshoofd, net als Blair in 1997, te verstaan gegeven dat er moest worden bewogen? Dat hij moest terugkomen? Dat hij op tv zijn spijt moest betuigen? 

Zwijgen is geen optie meer
Het zijn vragen waar we op korte termijn waarschijnlijk geen antwoord op krijgen. Het doet ook niet ter zake. Wat doet er wel toe? De monarchie aan het einde van de vorige en nu ruim 20 jaar in deze eeuw, kan niet meer volstaan door te zwijgen. Na een ingrijpende gebeurtenis, na een stevig incident, is overgaan tot de orde van de dag, is dat zwijgen, geen optie meer. Zondag stelde ik, in een discussie met een kleine groep vrienden, dat er nu iets zou moeten gebeuren. Dat de Koning, na zijn voortijdige terugkeer eenvoudigweg niet meer zou kunnen overgaan tot de orde van de dag, zonder communicatie.  

Door de branding en niet een keertje
Die communicatie is er gekomen. Er is in Nederland geen precedent voor wat de Koning heeft gedaan. Een fout zo onomwonden toegeven, voorzien van een spijtbetuiging is de enige manier om via een stevige branding de zee weer te kunnen opvaren. Maar dan kan het niet bij blijven. Wat de Koning heeft gedaan, heeft grote schade aan zijn reputatie toegebracht. Veel groter dan was voorzien. Vertrouwen komt te voet en vliegt te paard. Het is gevlogen. En ook bij inwoners van Nederland die altijd positief stonden tegenover het instituut dat monarchie heet in het algemeen en de dragers van de kroon uit het huis van Oranje in het bijzonder.
De Koning zal heel goed moeten nadenken over zijn volgende stap. Bijvoorbeeld in zijn kersttoespraak zal hij opnieuw moeten spreken over de foute inschatting die hij heeft gemaakt. En daarover zeggen dat het tijd zal kosten het verloren vertrouwen terug te winnen en dat hij beseft dat dit vertrouwen nog niet op het peil is, waar het stond voor de Griekse faux pas. En hij zich moeten realiseren dat hij zich vanaf nu geen uitglijder meer kan permitterren. Geen schimmige financiele constructies rond interieurstukken meer waar de Oranjes aan twee kanten geld uit de staatskas krijgen. Er over nadenken of het echt wel nodig is om de kroonprinses als zij 18 wordt een groot bedrag uit te keren, dat toch echt niet besteed zal worden aan die dingen die nu worden genoemd. Ook prive past de nodige terughoudendheid. Vanuit bronnen uit heden en verleden komt steeds naar boven dat de leden van het huis van Oranje (niet de aangetrouwde leden behalve prins Bernhard!) zich arrogant, zich verheven voelend boven anderen, kunnen gedragen. Dat zal wel zijn ingegeven door familieleden die het verkeerde voorbeeld gaven. Hoe het ook zij, het zal zaak zijn dit gedrag te laten varen. De dagen van deze dynastie als bekleders van het hoogste gezag in de Staat zijn anders geteld. 

Op het tandvlees
In de voornoemde discussie zei ik ook nog dit. Alle publieke functionarissen die een rol hebben in de beheersing van deze crisis werken al maanden onder hoogspanning. Vanaf eind februari tot nu is het alle hands aan dek geweest. Laten we een beetje begrip voor elkaar hebben. Voor de Koning, die nu ruiterlijk heeft erkend dat het niet deugde wat hij deed en weer op het goede spoor kan komen als hij het hier niet bij laat. Voor Mark Rutte die op het tandvlees loopt. Het is zo makkelijk om iemand tot op zijn veters af te branden. Maar het brengt het einde van deze crisis niet dichterbij. Dit is niet het einde. Het is ook niet het begin van het einde. Maar het is misschien het einde van het begin. Van een periode die nog jarenlang zou kunnen duren. Laten we dat voor ogen houden. Anders houden we het niet vol.